Historia
Najstarsze wzmianki historyczne o tych terenach pochodzą z XIII wieku według nich miejscowa ludność uprawiała tutaj gospodarkę stawową. Ze źródeł historycznych wynika, że oprócz hodowli ryb przez majątki dworskie, w niektórych stawach ryby hodowały także gospodarstwa chłopskie. W XIV wieku ziemie te przeszły w ręce zakonu cystersów z Rud. Cystersi wykorzystali starorzecze Odry tworząc system sztucznych zbiorników poprzez budowę śluz i grobli. Oprócz stworzenia nowych zbiorników uregulowali także te już istniejące. W 1683 roku król Jan III Sobieski zmierzając na odsiecz Wiedniowi przejeżdżał drogą między stawami i prawdopodobnie posadził tutaj kilka dębów (w celu upamiętnienia tego wydarzenia poprowadzono przez Łężczok czerwony szlak Husarii Polskiej). Cystersi również postawili przy drodze przebiegającej przez las dworek myśliwski. W 1810 roku w związku z kasacją zakonu cystersów ich majątek przeszedł w ręce landgrafa heskiego Amadeusza z Hesji- Rotenburga, a następnie w ręce książąt pruskich Hohenlohe-Waldenburg-Schillingsfürst. Nowi właściciele dokonali przebudowy stawów i lasów poprzez wprowadzenie monokultury świerkowej oraz założyli hodowlę bażantów w celach łowieckich. Kiedy te tereny były w posiadaniu rodu Hohenlohe prowadzone były tutaj badania, m.in. przez niemieckiego lekarza, badacza kultury i przyrody Juliusza Rogera oraz przyrodnika Emilia Fieka. W 1906 i 1910 roku na tych terenach uczestniczył w polowaniach cesarz niemiecki Wilhelm II wraz z księciem raciborskim, Wiktorem III. W 1922 roku szczególne walory przyrodnicze tych terenów spowodowały wpisanie ich do rejestru pomników przyrody. 23 stycznia 1957 roku zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego tereny te stały się rezerwatem przyrody pod nazwą Łężczak. W 1993 roku rezerwat wszedł w obszar Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich. W 2009 roku ze względu na zły stan m.in. grobli, zdecydowano o czasowym zamknięciu rezerwatu, a ze stawów spuszczono wodę. Po uzyskaniu unijnego dofinansowania, kosztem 5 mln złotych przeprowadzono modernizację, naprawiono groblę, wybudowane sztuczne wyspy na stawach. Całość ponownie otwarto w grudniu 2012 roku. Od 16 października 2015 roku, na podstawie zarządzenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska w Katowicach, oficjalna nazwa rezerwatu to Łężczok.









Legendy Pierwsza legenda związana jest z mostkiem, który nazywany jest diabelskim, bowiem miejscowa ludność widywała na nim utopca. Ten mały złośliwy stwór ukrywał się w tutejszych stawach i strudze Łęgoń. Okoliczni chłopi często słyszeli w pobliżu stawów wołania o pomoc. Kto nad brzegiem stawu zobaczył czarnego psa z dużymi zielonymi oczami był zgubiony, ponieważ zostawał wciągnięty do wody. Zawsze przed pierwszymi sianokosami młode dziewczęta udawały się do Łężczoka, aby zadowolić utopca. Gdy śpiewy i śmiech dziewcząt spodobały się stworowi, to woda nie podnosiła się w stawach i rzekach, a chłopi mogli przeprowadzić bez obaw pierwszy pokos. W przeciwnym wypadku wody w rzekach i stawach się piętrzyły przerywając śluzy, wały i tym samym zatapiały pola, wszystko niszcząc. Ulubioną zabawą utopca były żarty jakie wyprawiał pijanym parobkom, którzy wracali z zabaw w karczmach przez Łężczok. Zabawa polegała na tym, że pokazywał im w ciemnym lesie błędny ognik, prowadząc ich w przeciwnym kierunku, czasem zamieniał się w kłodę, która znajdowała się pod ich nogami, powodując upadek. Często widywano stwora jako olbrzymią kunę, która blokowała przejście między stawami.


Kolejna legenda związana jest z rosiczką, która rosła na grzęzawisku Łężczok, niedaleko wsi Nędza. Kiedy dwaj chłopcy przechodzili nieopodal tego miejsca, ukazała się im kobieta w czarnej, długiej sukni. Nieznajoma poprosiła chłopców o pomoc w uwolnieniu jej i poddanych. W zamian za pomoc obiecała im wielkie bogactwa. Chłopcy zgodzili się pomóc kobiecie. Nieznajoma opowiedziała im, że utonęła wraz ze swoim miastem w tym grzęzawisku i że jutro o tej samej porze przyniesie im w ustach klucz do bram tego miasta. Jedynym warunkiem, aby go otrzymać to to, że chłopcy nie mogli się bać. Następnego dnia wyszła kobieta w ramionach diabła, a otaczały ich wilki, koty i węże. Dwaj chłopcy powoli zbliżali się do kobiety, a zaginione miasto zaczęło się wyłaniać. Jednak gdy byli już bardzo blisko, przestraszyli się i uciekli czym prędzej. Miasto wraz z kobietą znów znikło. Turystyka
Dworek myśliwski
W południowej części rezerwatu, między stawami Grabowiec oraz Brzeziniak znajduje się zabytkowy dworek myśliwski. Wybudowany został w 1783 roku przez zakon cystersów, do których należały te ziemie. W wyniku kasaty klasztoru, w 1810 roku dworek przeszedł w ręce książąt raciborskich, którzy odpoczywali w nim po polowaniach. Po wojnie mieściła się tutaj gajówka, a obecnie budynek jest w ruinie.
Szlaki turystyczne
Przez teren rezerwatu przebiegają dwa szlaki turystyczne oraz jedna trasa rowerowa. Są to:
Szlak imienia Polskich Szkół Mniejszościowych
Szlak imienia Husarii Polskiej
Trasa rowerowa 344-Z

Ścieżki dydaktyczne
Na terenie rezerwatu wytyczono sześć ścieżek dydaktycznych. Pierwsza z nich to ekosystem wodny stawów Brzeziniok i Grabowiec. Kolejna ścieżka to aleja drzew pomnikowych, gdzie możemy zaobserwować pomnikowe dęby i buki wraz z interesującymi okazami nadrzewnych grzybów. Trzecia ścieżka: ekosystem łąkowy pozwala na obserwację zimowita jesiennego, a także półnaturalne zbiorowiska łąkowe. Następna ścieżka dydaktyczna to ekosystem leśny (łęgowe i grądowe fragmenty rezerwatu). Piąta ścieżka: ekosystem wodny stawów Salm Duży i Babiczok Płn. Znajduje się tutaj miejsce żerowania bociana czarnego i bielika. Ostatnia ścieżka dydaktyczna to ekosystem wodny stawu Babiczok Płd.
Strona główna